- آماده سازی راه های ارتباطی مناسب.
- ایجاد پارکینگ در اطراف جاذبه های گردشگری.
- ایجاد سرویس های بهداشتی در محیط پیرامون جاذبه های گردشگری.
- لحاظ کردن خصوصیات اجتماعی و محیطی منطقه (توجه به مناظر طبیعی ، تاریخی و فرهنگی).
- مشاوره بین سازمانها، نهادها و اجتماع محلی به منظور همسویی و ارتقاء همکاری.
- حفظ و استفاده پایدار از منابع طبیعی به منظور تجارت دراز مدت.
- حفظ و ارتقاء تنوع طبیعی، اجتماعی و فرهنگی برای فراهم آوردن فرصتهای تعطیلاتی جانشین که پایگاه انعطاف پذیری را فراروی صنعت گردشگری قرار می دهد.

- آموزش و استخدام افراد محلی به منظور افزایش ضریب اشتغال و بهبود کیفیت صنعت گردشگری.
- طراحی و برنامه ریزی صحیح و اصولی وارائه سیاستها و استراتژیهای مناسب برای توسعه صنعت گردشگری.این برنامه ها بایستی جهانشمول و بر اساس کلیه شرایط خاص منطقه طراحی شده و ضمن مطابقت با استانداردهای جهانی جهانگردی از یک پشتوانه محکم اجرایی برخوردار باشد.
۶- ۴-راه های گسترش صنعت گردشگری در منطقه مورد مطالعه
بطورکلی برای گسترش صنعت گردشگری شهرستان ممسنی می توان اقداماتزیر را انجام داد:
برای پیشرفت و توسعه گردشگری نیاز اساسی و فوری به برنامه ریزی داریم. این برنامه ریزی بایستی براساس کلیه شرایط خاص شهرستان طراحی شده و ضمن مطابقت با استانداردهای سازمان جهانی جهانگردی از یک پشتوانه محکم اجرایی برخوردار باشد. برنامه ریزی اصولی با اهداف صحیح و سازماندهی فراگیر، تجهیز امکانات، منابع و هدایت و رهبری اصولی و توانمند می تواند از آثار با ارزش این شهرستان درآمد زیادی را فراهم آورد بویژه در حال حاضر که نظام اقتصادی کشور به مسأله کسب درآمد از راه صادرات غیر نفتی توجه زیادی دارد و در سراسر جهان یکی از بزرگترین منابع درآمد در قرن بیست و یکم کسب درآمد از طریق گردشگری خواهدبود.
۱- اقدامات فرهنگی
الف) مناسبات ورزشی، ایجاد گروهکهای بومی هنر، صنایع دستی، موسیقی، تورهای فرهنگی، نمایشگاه ایرانگردی و مسابقات ورزشی.
ب) تحقیقات و توسعه:جمع آوری اطلاعات مربوط به نظرات گردشگرهایی که به شهرستان مسافرت کرده اند، استخراج نتایج مربوط و ارائه آن به مراکز متولی امر گردشگری.
ج) فرهنگ سازی عمومی برای پذیرش گردشگر.
د) ادامه تحقیقات علمی و کاربردی در خصوص گردشگری.
۲- اقدامات قانونی
الف) برنامه ریزی و طراحی ، تدوین طرح حمایت از دارایی های فرهنگی و طبیعی، ایجاد طرح جامع صنعت گردشگری، ایجادتیم اطلاعات هوشمند به منظور ارائه آخرین اطلاعات و مقایسه وضعیت قبلی و موجود جهت پیش بینی آینده.
ب) تشکیلات و سازمان: ایجاد شورای ویژه در سطح شهرستان متشکل از نمایندگان اتحادیه ها، هتلها و رستورانها، آژانسهای جهانگردی، نیروی انتظامی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی و گردشگری، راه و ترابری، شهرداری و… .
پ ) آموزش: آموزش گردشگرها در مورد سنتها، عادات و خواسته های مردم از طریق اطلاعات و نوشته های منتشره بطویکه رفتار، گفتار و پوشش و… آنها موجب جدایی و اثرات نامطلوب نگردد. توجه به برنامه های صدا و سیما به منظور آشنایی دانش آموزان با اهمیت صنعت گردشگری.
ت )تبلیغات: تهیه عکس، نقشه های ماهواره ای به منظور آشنایی بیشتر با منطقه و زبانهای مختلف، تهیه فیلم و برنامه های رادیو تلویزیونی، برگزاری هفته بهسازی صنعت گردشگری، شرکت فعال در نمایشگاههای بین المللی، نصب ماکت وپوستر مناظر دیدنی و صنایع دستی شهرستان در فرودگاهها، پایانه های مسافربری و اماکن عمومی، برگزاری مراسم سنتی، جشنها و جشنواره ها در سطح شهرستان، اجرای کنسرتهای محلی و دعوت از نوازندگان و خوانندگان محلی، چاپ تقویم و کارتهای تبریک با تصاویر مناطق دیدنی و صنایع دستی.
ج)مدیریت سازمانی:ایجاد یک ساختار کارآمد و تمرکز سیاستگذاری گردشگری در آن.
ح) مدیریت محیط: توجه به مسائل محیط زیست و استفاده بهینه از منابع، جلوگیری از آلودگی رودخانه های شهرستان، جلوگیری از آلودگی چشمه ها و آبشارهای منطقه، جلوگیری از صید بی رویه ماهیان در آبهای شهرستان.
علاوه برموارد مذکور منطقه دارای گونه های مهمی از نظر ژنتیکی بوده که به علت تراکم زیاد جمعیت در منطقه و فقر و بیکاری مورد بهره برداری بی رویه قرار گرفته و به دلیل عدم مدیریت، روند تخریب این گونه های مهم و با ارزش تسریع یافته است. لذا با اجرای این طرح ضمن حفظ عرصه منابع طبیعی، می توان برای صدها خانوار به طور مستقیم و غیر مستقیم شغل ایجاد نمود.
ایده های دیگر که در حال حاضر به رویا شباهت دارد و با بهره گیری از توان فکری و سرمایه فعالان امکان پذیر می باشد،اعلام منطقه شکار ممنوع وایجاد مناطق حفاظت شده در بیشتر مناطق شهرستان و سخت گیری و بالابردن جریمه قطع درختان و هرگونه آسیب رسانی به منابع طبیعی و محیط زیست،جهت نگهداری و توسعه پایدار این منابع خدادادی.
۳- اقدامات اقتصادی
افزایش اعتبارات عمرانی بخش گردشگری، مشارکت نظام بانکی در ایجاد اقامتگاههای مناسب و حمل و نقل، تخصیص بودجه مناسب برای چاپ کتاب و مقالات ارزنده در خصوص صنعت گردشگری توسط سازمانهای مربوطه، ایجاد تسهیلات لازم برای بخش خصوصی و تشویق این بخش برای سرمایه گذاری در امر صنعت گردشگری، حمایت از آژانسهای گردشگری و توجه ویژه به صنایع دستی.
۴- اقدامات خدماتی
الف) مدیریت تأسیسات: تنظیم یک دستورالعمل جامع و یکسان برای بازدید از مراکز مذهبی و تاریخی، نظارت بر امور بهداشتی مهمانسراها و… .
ب) تأسیسات خدماتی: ایجاد دهکده های گردشگری، ایجاد آرشیو موسیقی محلی و بومی، ایجاد قهوه خانه ها و چایخانه های سنتی، ایجادپارکها، باغ وحش،آکواریوم، باغهای گل و گیاه، استخرهای شنا، زمینهای ورزشی، تجهیز راه ها به پمپ بنزین، استراحتگاه ها، رستوران، سرویس بهداشتی ، نمازخانه و …. .ایجاد تسهیلات تفریحی ورزشی در کنار برخی جاذبه های گردشگری شهرستان.
پ) حفاظت و نگهداری: بازسازی کاروانسراهای قدیمی، توجه بیشتر به حفظ و مرمت آثار باستانی و تاریخی، حفظ منابع موجود گردشگری طبیعی و انسانی، تغییر کاربری ابنیه تاریخی و تبدیل آنها به اماکنی نظیر موزه، قهوه خانه های سنتی، کتابخانه و… .
ت) تجهیز سازمانها: آموزش قبلی و ضمن خدمت تمامی افرادی که با صنعت گردشگری در ارتباط می باشند، ترتیب برنامه ای برای تعلیم مدیران در بخش گردشگری، تجهیز اداره اتباع خارجه وکلیه امکانات برای تمدید ویزا.
ح) حمل و نقل ارتباطات: بهبود وضعیت اتوبان بابا میدان – نورآباد و قائمیه – نورآباد.
۵- اقدامات اجتماعی
تدوین طرح جامع برای گردشگران که شامل هزینه های بیمارستان، بیمه حوادث و.. باشد، برقراری امنیت در مسیرها، کنترل رعایت بهداشت ارائه مواد غذایی، جمع آوری متکدیان، معتادان و تمامی کسانی که به عناوین مختلف سد معبر کرده و چهره زشتی به محیط می دهند.
۶- ۵- تحقیقات آینده پیشنهادی در رابطه با موضوع و منطقه
به محققینی که در آینده قصد پژوهش در رابطه با موضوع و منطقه را دارند پیشنهاد می گردد که از موضوعات زیر استفاده نمایند:
- تأثیر گردشگری بر اقتصاد منطقه
- مکان گزینی کمپینگ در مناطق گردشگری شهرستان
- اثرات حضور گردشگران بر محیط زیست منطقه
- اثرات گردشگری بر توسعه روستایی
- ارزیابی موانع توسعه گردشگری منطقه
- ارزیابی وضعیت تسهیلات گردشگری منطقه از دید گردشگران
- برنامه ریزی گردشگری منطقه با تأکید بر توسعه پایدار
- راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با بهره گرفتن از مدل های مختلف گردشگری
- برنامه ریزی گردشگری مذهبی منطقه
بسمه تعالی
تاریخ:
شماره پرسشنامه:
نام پرسشگر:
دانشگاه اصفهان
دانشکده ادبیات و علوم انسانی(گروه جغرافیا)
بررسی نقش جاذبه ها و پتانسیل های گردشگری شهرستان نورآباد ممسنی در جذب گردشگران

شکل۵-۷:بسته ارسال اطلاعات توسط حسگرهای شناسایی کننده هدف
تعریف ۱۳- پیام انتخاب حسگرهای شایسته توسط خوشه‌های همسایه: این پیام توسط حسگر سرخوشه جاری به منظور انتخاب سه حسگر که هدف در برد حسی آنها قرار دارد به حسگرهای سرخوشه همسایه ارسال می‌گردد. ساختار پیام در شکل۵-۸ نشان داده شده است. این بسته شامل بخش­های زیر می‌باشد.
Type: نوع پیام را نشان می‌دهد.
HC: تعداد گام‌های پیموده شده توسط پیام را نشان می‌دهد.
CHID: شماره حسگر سرخوشه ایجادکننده این پیام را نشان می‌دهد.
Destination CHID: شماره حسگر سرخوشه دریافت‌کننده این پیام را نشان می‌دهد.
Number of sensor needed(تعداد حسگرهای شایسته مورد نیاز): تعداد حسگرهای شایسته به غیر از حسگرهای شایسته موجود در برد حسگر سرخوشه CHID را نشان می‌دهد.
TD(توصیف‌کننده هدف مورد شناسایی): مشخصات هدف مورد شناسایی را نشان می‌دهد.

شکل۵-۸: بسته پیام انتخاب حسگرهای شایسته توسط خوشه‌های همسایه
۵-۲-۲- فرضیات الگوریتم پیشنهادی
در الگوریتم پیشنهادی فرض گردیده است که اهداف همیشه از خارج شبکه وارد می‌شوند و در داخل هدفی تولید نمی‌گردد و حسگرهای شبکه بر اساس وظایفشان به دو دسته حسگرهای مرزی و حسگرهای معمولی شبکه تقسیم گردیده‌اند که چیدمان حسگرها در شکل۵-۹ نشان داده شده است.
حسگرهای مرزی^[۷۳]
حسگرهایی هستند که در مرز شبکه قرار دارند و برای شناسایی هدف در اولین مرتبه استفاده می‌گردند، بنابراین این حسگرها همیشه در حالت فعال قرار دارند. همچنین فرض گردیده است که این حسگرها به منظور بدست آوردن موقعیت خود به سیستم GPS مجهز می‌باشند. لازم به ذکر است که حسگرهای مرزی فقط در مرز شبکه مستقر می‌باشند و حسگرهای مرزی با حسگرهای مرزی بین خوشه‌ها متفاوت می‌باشند.

حسگرهای معمولی شبکه
حسگرهایی هستند که در مرز شبکه قرار ندارند و تمام این حسگرها دارای مشخصات یکسانی هستند و به وسیله سیستم GPS می‌توانند موقعیت خود را بدست آورند. کانال‌های ارتباطی و حسی این حسگرها در حالت خواب قرار دارند.کانال ارتباطی در زمان‌های مشخصی به منظور پیام بیدارباش را دریافت می‌کنند. در صورت دریافت پیام شناسایی هدف، حالت حسگر به حالت فعال تغییر پیداکرده و شروع به حس کردن محیط اطراف خود برای مدت زمان از پیش تعیین‌شده، می‌کند.

شکل۵-۹: مدل شبکه: دایره‌ها نشان‌دهنده حسگرهای مرزی، مربع‌ها نشان‌دهنده حسگرهای عضو خوشه و شش ضلعی‌ها نشان‌دهنده حسگرهای سرخوشه است.
علاوه بر موارد ذکرشده در معماری یک گره حسگر زیرسیستم‌های گوناگونی وجود دارند که با همکاری هم می­توانند محیط پیرامون خود را حس کرده محاسبات لازم را انجام می‌دهد و نتیجه را به حسگر یا حسگرهای مورد نظر ارسال می‌کند. این زیرسیستم‌های شامل زیرسیستم‌های حسی، پردازشی و مخابراتی می­باشند.
زیرسیستم حسی(واحد پردازشی) دارای یک یا چند حسگر می‌باشد که عمل نمونه‌برداری از محیط پیرامون را انجام می‌دهد. ممکن است که یک شبکه حسگر کاربردی خاص داشته باشد که طی آن نیازمند گرفتن نمونه‌هایی از جنس‌های مختلف از فضای اطراف باشد پس نیازمند حسگرهایی از نوع‌های مختلفی است.
زیرسیستم پردازشی شامل یک پردازنده یا ریزکنترلر است. اگر دارای ریز پردازنده باشد نیازمند یک سیستم حافظه نیز است تا از آن برای ذخیره‌سازی داده‌های خروجی از زیرسیستم حسی و دستورات مورد نیاز برای پردازش آن‌ها و بسته‌های داده ارسالی به دیگر حسگرها و یا دریافتی از آن‌ها استفاده کند.
زیرسیستم مخابراتی برای ارسال و دریافت پیام در شبکه بکار می‌رود. این زیرسیستم برای تبادل داده از انرژی نسبتا بیشتری نسبت به دو زیرسیستم دیگر استفاده می‌کند. انرژی مصرفی توسط زیرسیستم مخابراتی تقریبا ۳۱ برابر انرژی مصرفی در زیرسیستم حسی می‌باشد. بنابراین یکی از راه‌های موثر برای کاهش مصرف توان در شبکه حسگر بی­سیم کاهش دادن تعداد پیام‌های تبادلی در شبکه می‌باشد[۲۳].
در طرح کلی الگوریتم پیشنهادی به منظور مصرف بهینه انرژی در شبکه، ابتدا فرض می‌شود که تمام حسگرهای حسگر در شبکه در حالت خوابیده بسر می‌برند. حسگری که در این حالت بسر می‌برد زیرسیستم حسی خود را به حالت کاملاً خاموش می­برد و زیرسیستم پردازشی حسگر نیز در حالت کاملا غیرفعال است و هیچ‌گونه اطلاعاتی به حسگرهای دیگر توسط زیرسیستم مخابراتی این حسگر ارسال نمی‌گردد و فقط می‌تواند در زمان‌های مشخصی پیام‌ها را دریافت کند. این حالت کم مصرف ترین حالتی است که یک حسگر می‌تواند در آن باشد.
به منظور اینکه عمل بیدارسازی یک حسگر خوابیده ممکن باشد باید زیرسیستم مخابراتی آن حسگر به صورت متناوب روشن و خاموش شود. این امر نیز برای کاهش مصرف انرژی تا جایی که ممکن است با فاصله زمانی طولانی انجام می‌گردد که عمل بیدارسازی از طریق ارسال یک پیام توسط یک حسگر مبدا به یک حسگر خوابیده انجام می­گردد.
حالت بعدی که مورد بررسی قرار می‌گیرد حالت تشخیص است. در این حالت زیرسیستم‌های حسگر روشن‌شده و حسگر به حالت فعال می‌رود. در این حالت زیرسیستم حسی روشن‌شده و اقدام به نمونه‌برداری از محیط پیرامون خود می­ کند. منظور از نمونه‌برداری ثبت یکسری از اطلاعات مورد نظر از فضای پیرامون حسگر است. این اطلاعات می‌تواند داده‌هایی درباره دما، حرکات مکانیکی و یا صوت و تصویر باشد. بسامد نمونه‌برداری بستگی زیادی به نوع کاربرد مورد نظر در شبکه حسگر بی‌سیم دارد. البته سرعت حرکت هدف نیز می‌تواند در سرعت نمونه‌برداری تاثیر مستقیم داشته باشد. برای مثال اگر هدف با سرعت بالایی حرکت کند نمونه‌برداری باید آن قدر سریع باشد که بتوان از هدف به اندازه مورد نیاز نمونه‌برداری شود. از همین خاصیت می‌توان برای تنظیم میزان مصرف توان زیرسیستم حسی با توجه به نیاز شبکه بهره برد.
حالت دیگری که یک حسگر می‌تواند آن را اختیار کند حالت انتخاب سرخوشه است. تمام حسگرهای نامزد سرخوشه شدن به این حالت وارد می‌شوند تا در فرایند انتخاب سرخوشه شرکت کنند. وقتی حسگری به عنوان سرخوشه انتخاب شد در این حالت کار می‌کند و باید وظایف مخصوص یک سرخوشه را انجام دهد. اگر حسگر به عنوان یک حسگر عضو برای یک خوشه انتخاب شود به حالت عضو خوشه می‌رود و فقط در موقع مورد نیاز محیط پیرامون خود را شناسایی می‌کند.
در الگوریتم پیشنهادی فرض می‌گردد که هر کدام از حسگرهای معمولی شبکه دارای مشخصات یکسانی می‌باشند و به صورت تصادفی با توزیع یکنواخت در میدان مورد نظر پخش گردیده‌اند. در الگوریتم پیشنهادی هر کدام از حسگرهای معمولی شبکه دارای دو برد نرمالی برابر با r و برد حداکثری برابر با R می‌باشند و با توجه به آن نسبت انرژی مصرفی توسط برد نرمال و برد حداکثری برابر با r²/R² می‌باشد. ثابت می‌گردد که در صورتی که حسگرها به صورت تصادفی با توزیع یکنواخت در دو جهت x وy توزیع شوند، تعداد حسگرهای موجود در یک شبکه به مساحت A(m²) از توزیع پواسن با ریت λA تبعیت خواهد کرد که  متوسط تعداد حسگر در واحد سطح(چگالی حسگرها) است. بنابراین احتمال پوشش یک نقطه دلخواه توسط حداقل سه حسگر از رابطه۵-۱ بدست می‌آید[۲۲].

۵-۳- معماری الگوریتم پیشنهادی

مطالعه بحران‌ها و بررسی شیوه‌های مدیریتی و تصمیم‌سازی در خصوص آنها در نظام جهانی پیچیده کنونی از جهات متفاوت حائز اهمیت است. شناخت و درک ریشه‌ها و علل بروز و ظهور بحران‌ها، انواع بحران‌ها و تبعات و پیامدهای آن از یک سو و همچنین شناسایی راه‌های مدیریتی و تصمیم‌سازی در مواجهه با بحران‌ها از سوی دیگر، ضمن آنکه فهم جامع‌تری از محیط نظام بین‌الملل فراهم می‌سازد، می‌تواند در جلوگیری از بروز بحران‌ها و به حداقل‌رساندن آثار منفی آنها یاری رساند. پیشرفت سریع تکنولوژی به ویژه در زمینه صنعت حمل و نقل و ارتباطات در نیمه دوم قرن بیستم، علاوه بر آنکه باعث شد روابط بین کشورها و ملت‌ها افزایش یابد، بر پیچیدگی اوضاع نیز افزود و سبب شد که جنگ‌های محدود گسترش یافته و حتی به خارج از منطقه نیز سرایت نمایند، به طوری که برخی مخاصمات دو جانبه به درگیری‌های چند جانبه و بین‌المللی تبدیل گردیدند. موضوع دیگری که موجبات نگرانی بیشتر را فراهم آورد، پیشرفت تکنولوژی انواع سلاح‌های نظامی و به ویژه ظهور سلاح‌های کشتار جمعی بود که شکل و ماهیت جنگ‌ها را دگرگون کرد و خسارت‌های مادی و انسانی را چندین برابر نمود. این دو عامل یعنی گسترش جنگ‌ها و افزایش تلفات و خسارات باعث نفرت بیشتر ملت‌ها از جنگ شد و به تدریج افکار عمومی اکثر ملت‌های جهان علیه جنگ بسیج شد و دولتمردان معقول ومنطقی نیز دریافتند که با وجود آرامش و صلح، بهتر می‌توانند به منافع ملی خود دست یابند و امنیت ملی‌شان را حفظ نمایند. به موازات آن، شناخت ریشه‌های اختلاف و پدیده‌های بحران‌زا نیز در مرکز دانش روابط بین‌الملل قرار گرفت و دانشمندان و متفکرین به تحقیق و پژوهش در این عرصه پرداختند.
بحران‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی دارای درجات متفاوتی از شدت و ضعف، گستردگی و نیز عمق می‌باشند. از این‌رو، دلایل بروز بحران‌ها و عوامل ایجاد آنها نیز متفاوت است. یکی از روش‌های پیش‌گیری از وقوع بحران‌ها، داشتن معرفت نظری درباره دلایل ایجاد بحران است. هر چه ابعادمختلف بحران‌ها بیشتر مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گیرد و عوامل ایجاد آنها عمیق‌تر ریشه‌یابی گردد، شناخت بهتر و کامل‌تری حاصل خواهد شد. بنابراین چیستی و چرایی بحران از خاستگاه فلسفی و نظری در خصوص علل و ریشه‌های بحران و چگونگی وقوع بحران و مکانیسم مدیریت آن از خاستگاه علمی آن ناشی می‌شود.

برخی از نظریه‌پردازان بر این باور بودند که در جهان پس از پایان جنگ سرد و فروپاشی نظام دو قطبی از رقابت‌ها کاسته خواهد شد و با جهانی آرام‌تر مواجه خواهیم بود، ولی برخلاف انتظار، جهان شاهد دور جدیدی از رقابت‌ها برای تعریف نظام بین‌المللی در شرایط نوین شده است. ظهور بحران‌های جدید در مناطق مختلف جهان و استمرار منازعات قبلی در خاورمیانه و آفریقا همواره با نگرانی‌های جدی همراه بوده است. ایالات متحده آمریکا پس از حادثه ۱۱ سپتامبر با اتخاذ رویکرد یکجانبه‌گرایانه و اقدام به جنگ در افغانستان و عراق تحت عنوان مبارزه با تروریسم، به مداخلات گسترده پرداخت و فضای جهانی را امنیتی کرد. شرایط و رخدادهایی از این دست، نشان از آن دارد که دوران جدید را نمی‌توان آرام تلقی نمود و جهان در قرن ۲۱ با بحران‌های جدیدی مواجه است. در واقع، از آنجا که بحران ارتباط تنگاتنگی با مفاهیمی چون جنگ و تعارض دارد، لذا شناخت آن برای فهم سیاست جهانی ضروری است. این حوزه از مطالعات بین‌المللی عمدتاً از پایان جنگ جهانی دوم به بعد مورد توجه قرار گرفت و تاکنون مطالعات فراوانی پیرامون شناخت ماهیت و ابعاد اختلاف و بحران و دیگر وجوه آن صورت گرفته است. برخی بحران‌ها به منازعه مسلحانه ختم می‌شوند، در حالی که برخی دیگر از طریق مدیریت بحران و تصمیم‌سازی‌های صحیح رفع می‌شوند.
نظریه های مختلف در مورد بحران :

1. 1. نظریه گزینش عقلانی: (Ratinal choice Theory) نظریه گزینش عقلانی یا انتخاب خرد گرا، از جمله مباحثی است که از علم اقتصاد نئوکلاسیک به جامعه شناسی و به بررسی مناسبات قومی و نژادی وارد شده است. در این رهیافت رفتارها و تصمیم­های افراد، متاثر از شرایط محیطی، محدودیت­های ساختاری، کنش­های متقابل، ارزش­ها، امکانات وتوانایی­های مالی و رفاهی افراد و انتظاراتشان می­باشد. افراد در تصمیم گیری­ها در این چارچوب­ها و محدودیت­ها محصور در عین حال مترسط دستیابی به حداکثر سود هستند. بر پایه این نظریه، عضویت افراد در گروه های قومی حاصل آگاهی­ های قومی است که خود از خلال گزینش های فردی و جمعی منتج می شود به باور بانتون این گزینش مرتبا صورت می­گیرد و گروه قومی نیز با توجه به اینکه افراد پیوسته در حال سنجش امتیازات و بهای در پیش گرفتن خط مش­های گوناگون خود هستند در حال تغییر و تحول می­باشد. این افراد با عضویت خود در گروه های قومی تمایزات خود را از دیگر افراد و گروه ها مشخص می­ کنند. و اقدامات جمعی خود را در چارچوب منافع موجود و متصور مشکل می­بخشند.

1. 1. نظریه استعمار داخلی (internal colonialism) : نظریه استعمار داخلی در نظریه­پردازی و نیز تقسیم روابط نابرابر میان استعمارگران و مستعمرات به حوزه مناسبات داخلی، وامدار اصطلاح استعمار به معنای کلی و کلاسیک آن می­باشند. این نظریه با تعمیم مناسبات نابرابر به داخل کشورها، بر وجود روابط نابرابر فرهنگی بین فرهنگ سلطه گر و فرهنگهای زیر سلطه در درون این جوامع تاکید دارد در فرایند خلق مفهوم استعمار داخلی به شکل متاخر آن دو جریان عمده به موازات هم بیشترین تاثیر را داشته اند : اول شرایط نابسامان اقلیت های قومی و نژادی در درون ایالات متحده آمریکا و عدم جذب ادغام و استحاله کامل آنها در ارزش های انگلوساکسونی دوم: استمرار اوضاع نامطلوب مردم بومی افریقا پس از خروج استعمارگران از این قاره.

1. 1. نظریه مرکز پیرامون نظام جهانی (word system) : فرضیه اصلی نظریه نظام جهانی آن است که اقتصاد جهانی را باید به عنوان یک کل مطالعه کرد و مطالعه تحول اجتماعی در هر یک از مولفه­های نظام چون گروه های قومی را باید با قرار دادن آن مولفه در درون نظام شروع کرد. اگر در نظریه استعمار داخلی استثمار و استعمار انجام شده معطوف به گروه های غارتگر داخلی است و در مقابل منازعات قومی نیز در بعد داخلی متمرکز هستند در نظریه نظام جهانی در عین توجه به روابط نابرابر داخلی میان مرکز و پیرامون این امر به نظام نابرابر بین ­المللی و مراکز سلطه ارتباط داده شده است. از این نظر عواملی که در ارتباط با منازعات باید مد نظر قرار گیرد عبارتند از :

۱- وضعیت دولت­های پیرامونی، ضعف یا قدرت دولتهای پیرامونی، تعیین کننده توان جنبش های انقلابی و اجتماعی است. ضعف شدید دولتهای پیرامونی گرچه در کوتاه مدت، تامین کننده منافع نخبگان مرکز است. اما در بلند مدت منجر به تحرک فعالیتهای انقلابی می­ شود.
۲- ساخت نظام بین الملل جنبش­های اعتراض آمیز و مبارزات قومی، محصول دوران گذار در ساخت و آهنگ نظام بین­الملل است تحول در نظام­های بین المللی نقش مهمی در تحریک دوره­ های اعتراض آمیز بازی می­ کند تمرکز زدایی از ساخت نظام بین الملل مهم ترین عامل در طرح بیش از پیش نظام قومیت است.
۳- شکل­ گیری ستیزه­های قومی، با هدف پایان بخشیدن به روابط ناعادلانه مرکز پیرامون بوده است و ضربه­پذیری مراکز سلطه داخلی به منزله به پذیری مراکز سلطه جهانی تلقی می­گردد.

4. 4. نظریه توسعه ناموزون و نابرابریهای منطقه­ای (un even development) : نظریه توسعه ناموزن و نابرابریهای منطقه­ای نه ناظر بر استعمارگران داخلی و خارجی بلکه معطوف به فاکتورهای دیگری نظیر شرایط طبیعی، جغرافیایی، جمعیتی، ساختار برنامه­ ریزی و سیاستگذاری­های اقتصادی و برای تعدادی دیگر از مناطق عدم توسعه اقتصادی را به همراه می ­آورد. درباره سمت و سوی آتی فرایند توسعه ناموزن و نابرابریهای منطقه ای در بین نظریه پردازان سنتی سه جهت گیری عمده قابل شناسایی است که هر یک به نحوی این دیدگاه را واشکافی و نتایجی را استخراج کرده اند. ۱- لنین و گونار میردال معتقدند همراه رشد اقتصادی ما شاهد افزایش نابرابری­ها خواهیم بود. ۲- هایوشمن و آرتور لویس: معتقدند که در فرایند توسعه نابرابریهای منطقه­ای کاهش می­یابد ۳- جهت گیری سوم این نظریه را مطرح می­نماید که پراکندگی­های منطقه­ای در ابتدای روند رشد اقتصادی افزایش یافته و سپس در دوران بلوغ اقتصادی کاهش می­یابد. ویلیامسون از جمله طرفداران این دیدگاه می­باشد. در زمینه توسعه و هویت خواهی قومی چهار دیدگاه مطرح اند:

۱- نظریه­ های سنتی طرفداران این نظریه ­ها معتقدند که تفاوت­ها و اختلافات قومی در جریان مدرنیزه شدن رنگ می­بازند و شاهد استحاله و ادغام هویت قومی در هویت جمعی خواهیم بود.
۲- نظریه­ های جدید نظریه­پردازان جدید بر این اعتقادند که با توسعه صنعتی از طریق توسعه ناموزون و تعمیق هر چه بیشتر محرومیت مناطق بحرانهای قومی افزایش می یابد.
۳- در دوران گذار: نظریه پردازان معتقد به گذار معقتدند که جوامع سنتی و صنعتی کم تر هویت خواه­اند اما سرشت در حال تحول شرایط مساعدی برای بروز بحران­های قومی است.
۴- فرانوگرایی: طرفداران این نظریه ها نیز بر این اعتقادند که در دروان فرانوگرایی ما با انسان جدیدی مواجهیم که مایل نیست خود را با نظم اجتماعی تطبیق دهد و این زمینه ساز تعارض است. به عبارتی هر چه جمعیت آگاهتر وبا سواد تر باشد تناقص ساختی به فشارهایی که ایجاد می­ کند حساس تر است جامعه فراصنعتی دائما با اعتراض مواجهه است^[۱۴] .
ژئوپلتیک و بحران
با وجود پیشرفت علوم و فنون دنیای امروز، سرنوشت کشورها در گرو یک سلسله عوامل ثابت و متغیر طبیعی است که از جبر جغرافیایی ناشی می شود. شناخت صحیح این عوامل و تاثیر متقابل آن ها و ضرورت هایی که سیاست های برخورد با آن ها را تبیین می کند، در مدیریت بحران ها نقش اساسی دارد.^[۱۵]عوامل ثابت ژئوپلتیک عبارت اند از : ۱- فضا و تقسیمات آن، تا حدی که بشر از آن بهره برداری می کند.این فضا اصولاً با تقسیم بندی سیاسی مرزهای جغرافیایی محدود محدود می گردد؛ ۲- سرزمین یا قلمرو؛ ۳- وسعت خاک، سلسله کوه ها و منایع طبیعی، تنگه ها، کانال ها، جزایر، خلیج ها، بندرهای طبیعی، راه های ارتباطی طبیعی داخلی و موقعیت جغرافیایی از نظر دوری و نزدیکی به آب های آزاد.عوامل متغیر ژئوپلتیک شامل : ۱- جمعیت؛ ۲- منایع طبیعی و ۳- نهادهای سیاسی،اجتماعی و فرهنگی است. در هر نوع تصمیم گیری سیاسی – نظامی، به ویژه در برخورد با بحران ها، توجه به عوامل ثابت و متغیر ژئوپلتیک یک ضرورت است.
اقلیت ها و بحران
از عوامل مهم تشکیل دهنده ی نیروهای گریز از مرکز، مسئله ی اقلیت ها می باشد. اقلیت ها در حقوق بین الملل به گروهی از مردم اطلاق می شود که دارای نژاد، فرهنگ، سنن و یا مذهب جداگانه ای غیر از فرهنگ و مذهب کشوری هستند که در آن زندگی می کنند. حقوق و مزایای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اقلیت ها معمولاً در قوانین اساسی کشورها ذکر می شود. به هر ترتیب اگر گروه هایی از جمعیت یک واحد سیاسی مستقل، به علت تفاوت های مذهبی، فرهنگی، نژادی و یا حتی اندیشه های سیاسی و اقتصادی در یک برهه ی طولانی از زمان با اکثریت جمعیت یک کشور دارای اختلافاتی باشند، می توان آن ها را اقلیت خواند. اقلیت ها از نظر نسبی که با اکثریت دارند، به پنج دسته تقسیم می شوند :
اقلیت هایی که با وجود حفظ خصوصیات نژادی و فرهنگی خود، مسئله ای برای وحدت ملی ایجاد نکرده اند. این عده از نظر سیاسی نیز هیچ گونه فکر استقلال طلبی و جدایی خواهی ندارند و هیچ نوع مشکل سیاسی برای حکومت مرکزی به وجود نمی آورند. نسبت این عده با اکثریت مردم یا با حکومت مرکزی را می توان استحاله ی اجتماعی دانست ؛ مانند وضع آلمانی تباران مناطق آلزاس و لورن در فرانسه.
اقلیت هایی که در برخی ملل به دلایل مختلف از جمله نسبت بسیار قلیل، در قیاس با اکثریت، یا پراکندگی جغرافیایی و یا عدم همبستگی درونی با وجودی که از وضع، چندان راضی نیستند، ولی به دلیل توان محدود، فقط خواهان حقوق متعارف از جمله تساوی حقوق مدنی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و مشارکت در امور کشور هستند ؛ مانند ترکمن های عراق.
هنگامی که گروه اقلیت به لحاظ پراکندگی جغرافیایی، مکان خاصی را اشغال کرده باشندو از طرف دیگر، درصد قابل توجهی را نسبت به اکثریت تشکیل دهند، ممکن است با وجود رضایت از وضع موجود، خواهان خودمختاری برای حفظ فرهنگ ملی، قومی و زبانی، در قبال نفوذ قابل توجه اکثریت باشند ؛ مانند تالشان در جمهوری آذربایجان.
در وضعیت پیچیده تر اقلیت ممکن است به لحاظ پتانسیل بالا – از جمله وحدت فرهنگی و زبانی مستحکم – خواهان استقلال کامل از دولت و کشور باشد. در چنین وضعی نظام حکومتی نیز به انحای مختلف از جمله توسل به زور در صدد سرکوب امیال بر می آید.حادترین شکل زمانی به وجود می آید که اقلیت ها به لحاظ موقعیت خاص جغرافیایی یا علت های دیگر، خواستار پیوستن به کشورهای دیگر باشند. این نوع جدایی معمولاً شدیدترین نوع برخورد با حکومت های همسایه را دنبال دارد.
قرن بیست و یکم که باید آن را قرن فجایع انسانی نامید پایان پذیرفت . علت این نامگذاری میزان سنگین تلفات انسانی به دلیل وقوع جنگها و درگیریها در این قرن نسبت به نوزده قرن گذشته بود . در قرن بیستم مفاهیم ، نظریه ها و فرضیات ژئوپولیتیکی بیشتر از استراتژیهای نظامی متأثر و از این رو قطب بندی در جهان مطرح بود ولی این تفکرات به دلایل عینی نتوانست از فکر به عمل در آید و این رخداد خود عاملی شد که مفاهیم و فرضیات ژئوپولیتیکی قرن بیست و یکم تغییر کنند .

ژئوپولیتیک  
برای ورود به بحث ابتدا باید تعاریفی ارائه شود : جغرافیای سیاسی علمی است که نقش سیاست را در جغرافیا بررسی می کند ، در حالی که علم ژئوپولیتیک به بررسی نقش عوامل جغرافیایی در سیاست می پردازد .
ژئوپولیتیک در فرهنگنامه فرانسوی روبر (۱۹۶۵) : ژئوپولیتیک علمی است که به مطالعه روابط بین داده های طبیعی ، جغرافیا و سیاست حکومتها می پردازد .
ژئوپولیتیک در فرهنگنامه لاروس (۱۹۶۲) : مطالعه روابطی که هر کشور به وسیله آن سیاستهایش را با قوانین طبیعی به هم پیوند می زند و در این پیوند قوانین طبیعی از عوامل دیگر ، تعیین کننده ترند .
ژئوپولیتیک از منظر کارل هاوس هوفر (۱۹۲۰) : ژئوپولیتیک وجدان جغرافیایی کشور خواهد شد و باید بشود .
ژئوپولیتیک در نوشته سائول بی. کوهن (۱۹۷۳) : عصاره ژئوپولیتیک مطالعه روابطی است که میان سیاست بین المللی ، قدرت و مشخصات جغرافیایی برقرار می شود .
ژئوپولیتیک از نظر ویلیام دی. فاکس  (۱۹۶۳) : ژئوپولیتیک یعنی به کارگیری وجدان جغرافیایی در مناسبات بین المللی .
ژئوپولیتیک در نوشته ژنرال فرانسوی ، پییر گالوا (۱۹۹۰) : ژئوپولیتیک یعنی مطالعه نحوه ارتباط بین هدایت سیاسی یک قدرت با برد بین المللی و چهارچوب جغرافیایی عملکرد آن .
می توان نتیجه گرفت که ژئوپولیتیک عبارت است از : درک واقعیتهای محیط جغرافیایی به منظور دستیابی به قدرت ، به نحوی که بتوان در بالاترین سطح وارد بازی جهانی شد و منافع ملی و حیات ملی را حفظ کرد ؛ به عبارت دیگر ژئوپولیتیک عبارت است از : علم کشف روابط محیط جغرافیایی و تأثیر آن بر سرنوشت سیاسی ملل .

نظریه های جهانی ژئوپولیتیک :
پیدایش نظریه های ژئوپولیتیکی قرن حاضر در جهان غرب ، ناشی از فضای سیاسی خاص این دوران است . در اواخر قرن نوزدهم ، جهان شاهد پیشرفتهای فوق العاده ای درخصوص تسلط فیزیکی برجهان بوده است . پایه و اساس این تفکرات را ملل اروپایی بنیان نهاده بودن و سپس آمریکاییها نیز بر آن افزودند . در بحرانهای علمی بود که تفکر ژئوپولیتیکی قرن بیستم متولد شد ، به عبارت دیگر این علم زمانی خود را مطرح کرد که جدال بین طرفداران مادیت و معنویت برای هدایت جامعه ، با بهره گیری از علوم و فنون و تکنیک به اوج خود رسیده بود و دیگر انسانها به عنوان برادر و برابر به یکدیگر نگاه نمی کردند بلکه طبیعت آنان گرایش هجومی پیدا کرده بود و مسأله تنازع بقاء شکل می گرفت .
در این برهه از زمان ، توسعه امپراتوری اروپا به تدریج کند شد و ناآرامی و تشنج در این منطقه بالا گرفت . فردریک راتزل آلمانی ، سهم بسزایی در تفکر فلسفی علوم طبیعی در آلمان داشت . راتزل و همفکران وی از جمله کسانی بودند که موفق شدند تأثیرات محیط را برقدرت سیاسی ملتها طبقه بندی کنند . گرچه راتزل ژئوپولیتیسین نبود ، به علم ژئوپولیتیک خدمات فراوانی نمود .
افکار راتزل را یکی از شاگردانش به نام خانم سمپل ، به ایالات متحده آمریکا برد ولی جغرافیدانان فرانسوی از گرایش شدید راتزل نسبت به مسائل سیاسی خرسند نبودند . جغرافیا به عنوان یک اصل علمی ، در بریتانیا بیش از دیگر کشورهای قاره اروپا ، اهمیت و قداست یافت و جایگاه ویژه ای در تاریخ و فلسفه آن کشور پیدا کرد . مفهوم سیستم جهانی برای عملیات در جهان محدود کنونی ، تأثیر بسزایی در تفکر جغرافیایی آینده داشت و این دیدگاه را درخصوص خشکیهای جهان برای اولین بار سر هلفورد مکیندر مطرح کرد . وی هارتلند را ناحیه وسیعی می دانست که از اقیانوس منجمد شمالی تا نزدیکی کناره های آبی این منطقه ادامه داشت . وی معتقد بود که هارتلند بزرگترین دژ طبیعی روی کره زمین است و برای اولین بار پادگانهای زیادی به مراقبت از آن می پردازند که از لحاظ کمیت و کیفیت در حد بسیار خوبی است .

اسپایکمن و تئوری ریملند :
اظهار نظر ناشی از شیفتگی نسبت به نظریه های مکیندر – بدون حتی کلمه ای انتقاد – یکی از استادان فن به نام نیکولاس اسپایکمن را وادار کرد که به این نظریه پاسخ دهد . تفسیر اسپایکمن از اهمیت ارتباط هاتلند با حلقه اطراف آن ، اندکی با اظهارات مکیندر متفاوت است . مکیندر این محدوده را هلال داخلی و خارجی می خواند اما در بیان اسپایکمن ، این محدوده سرزمین حاشیه یا ریملند خوانده می شود که در محاصره آبهاست . این نظریه که سهولت حرکت در دریا ، امکان برقراری یک سلطه مافوق را که نمونه ای از ساخت  ژئوپولیتیک جدید است ، امکان پذیر می کند ؛ در مقایسه با الگوی قبلی که کشوری را دارای قدرت مافوق می دانست که بتواند کنترل سرزمینهای وسیعی را در خشکی اروآسیا به عهده بگیرد ، متفاوت است . بنابراین اسپایکمن بیشتر بر دریا تأکید داشت . او معتقد بود قدرت دریایی است که قاره اروآسیا را ممتاز می کند و آن را به شکل یک واحد عمل کننده در می آورد و همچنین دریا ارتباط بین دنیای قدیم و جدید را امکان پذیر می کند . در نهایت وی قدرت دریایی را کلید استراتژی جهانی می دانست . دلیل اهمیت دادن اسپایکمن به ریملند در مقایسه با هارتلند ، از این جهت بود که به اعتقاد وی ، این منطقه امکان ترکیب قدرت بری و بحری را بهتر فراهم می کند .
ماینگ و معیارهای انسانی :
بحث برسر هارتلند و ریملند ، توجه تعداد زیادی از جغرافیدانان سیاسی را به خود معطوف داشت . به همین علت در ۱۹۶۵ دونالد ماینگ در مقاله ای به جنبه های پویایی ارتباط ریملند و هارتلند توجه کرد . وی اظهار داشت : منطقه ای که مکیندر و اسپایکمن روی آن تأکید می کنند ، ناشی از تصور آنان از غیرقابل تغییر بودن مسائل استراتژیک است و چشم انداز محدود هر دوی آنان ناشی از صف بندی قدرتها در آن دوره بوده است .
در حالی که استراتژیها ، تابع تکنولوژی اند ، بنابراین نمی توانند همیشه ثابت باشند . نباید تنها براساس چشم اندازهای طبیعی ، حکمی صادر کنیم بلکه باید به انسان با تمام پیوندهایش توجه کنیم ، زیرا از زمانی که در موازنه قدرت جهانی تغییراتی به وجود آمد ، کارکرد حقیقی و موقعیت سیاسی هر واحد سیاسی در ریملند نیز به موازات آن تغییر کرد .
در سال ۱۹۶۲ یکی از محققان به نام هوسان با توجه به عواملی از قبیل تولیدات صنعتی و کشاورزی ، مدنیت ، توسعه شهری و توزیع منابع ، بخشی از هارتلند مکیندر را که مسکو تا دریای سیاه و از رودخانه ولگا تا دریاچه بایکال بصورت قوسی قرار داشت ، به عنوان بخشی حساس متمایز کرد و آن را قلب هارتلند نامید .
تحولات ژئوپولیتیکی در قرن بیست و یکم :

۲-۳-۲-۱-۲ انواع کار از نظر اسلام
در اسلام سه نوع کار به رسمیت شناخته شده است:
کار یدی (فیزیکی)، نظیر کار دهقانان، کارگران
کار فکری، مغزی، نظیر معلمان و نویسندگان
کار احساسی و عاطفی نظیر کار هنرمندان، پرستاری از نوزادان و بیماران و… (صدر، ۱۳۶۸: ص ۱۲۳)
اسلام برای کار بالاترین ارزش‌ها را قائل شده و آن را یکی از عوامل اصلی مالکیت می‌شناسد. در قرآن حدود چهارصد آیه در تشویق کار وارد شده است که تمامی آن مختص کار اقتصادی نیست؛ اما با تعمق در آنها، به اهمیت و نقش کار پی می‌بریم؛ زیرا در آن آیات، ضمن هشدار بـه دلایل توحیدی، توجه بشر را به زمین و خیرات و برکات ذخایر و منابع حیاتی به ودیعت نهاده در آنها، جلب نموده و به صورت ضمنی، دعوت به حرکت و استفاده از استخراج این موهبت‌ها می‌کند و در این راه، اهمیت شکافتن دل دریاها را گوشزد نموده، انسان را به آنچه که وسیله سهولت حمل و نقل است، آشنا ساخته است. کار و تلاش در این آیات، به نام حرکت بـرای دریافت «فضل» پروردگار نامیده شده و به آرامش و استراحت در شب و تجدید قوا و بازگشت نشـاط و آمادگی برای فعالیت و کار در روز تأکید شده است. «کار در اسلام معنای وسیعی دارد و لزوماً بازده مالی را تلویح نمی‌کند»(ورنرمنسکی، و…، ۱۳۸۹: ۴۳۲).

اسلام با بی کاری مخالف است؛ رهبانیت را تحریم می‌کند و به احتراز از تکدی توصیه می‌کند. از اینجا روشن می‌شود که کرامت و ارزش ذاتی انسان و نیز رفاه جامعه، با تلاش صادقانه و شرافتمندانه همه‌ی اعضای جامعه، و نه فقط بعضی از آنان، پیوندی نزدیک دارد. یکی از تأکیدات مهم اسلام بـه انسان‌ها این است که همواره در همه‌ی عرصه‌های گوناگون زندگی، از جمله تأمین نیازهای اقتصادی و معیشتی به صورت جدی و مستمر تلاش کنند تا در پرتو چنین تلاشهایی، جامعه دینی هـم از جهت فردی و هم از نظر اجتماعی به اهداف خود نائل آید. تکدی‌گری و گدایی در اسلام، به شدت مذمت شده است تا آنجا که ضمن سخنان معصومان، در پیش گرفتن گدایی، باز کردن راه فقر به سوی شخص و ابزاری برای ذلت شخص در دنیا و بازپرسی طولانی در آخرت خوانده شده است.
۲-۳-۲-۱-۳ کار در آیات قرانی
«و ان لیس الانسان الا ما سعی»(سوره نجم: ۳۹)
یکی از مصادیق “سعی” دراین آیه، کار و کوشش مادی می‌باشد. خداوند با ذکر این جمله مزیت اشخاص را بر اساس کار و درجه‌ی فعالیت آنها استوار کرده و با همین عبارت کوتاه ارزش و موقعیت کار در اسلام را روشن ساخته است. این آیه همچون شعاری است که بهره انسان را منحصرا در کوشش و کارش قرار می‌دهد.
این آیه مسیر صحیح زندگی را به انسان‌ها نشان داده و راه هرگونه بهانه‌جویی، تن‌پروری، حرام‌خواری و انباشت مال را بسته و کسب روزی حلال را نه صرفا با سختی و مشقت بلکه، در سایه‌ی سعی و کوشش فکری و فیزیکی همچون تجارت، از کارهای پسندیده به شمار می‌آورد و فراهم کردن زندگی همراه با آسایش و رفاه نسبی از وظایف مومنین به حساب می‌آورد. خداوند در آیه «لیس الانسان ما سعی» متذکر می‌شود که هیچ رفاه و آسایش و روزی و موقعیت اجتماعی و … به بهانه به دست نخواهد آمد و هر کس به میزان سعی و تلاشی که انجام خواهد داد از زندگی بهره‌مند خواهد شد. البته نیک می‌دانیم که فراهم شدن چنین موقعیتی و رسیدن حق به حق‌دار در یک سیستم اجتماعی مبتنی بر قانون و نهادینه شدن آن مقدور می‌شود و در سیستم‌هایی که هنوز شکل‌های مختلفی از حکومت‌های ملوک‌الطوایفی از نظر محتوایی بر آنها حاکم باشد و قانون به تعبیر و تفسیر اشخاص قائم شود، شاهد کاخ‌ها و کوخ‌های بی شماری خواهیم بود.
آیه های۷۹ و ۸۰ سوره توبه: قرآن کریم در مقام ستایش از کار و تلاش در این آیات چنین می‌فرماید: ” کسانی که مردم مومن را که در بذل صدقات گشاده دست هستند، نکوهش می‌کنند و کسانی که اشخاصی را که جز بازوانشان، یعنی جز کوشش و کارشان مالک نیستند، مسخره می‌کنند، و به آنها عذاب دردناک خواهد چشاند و تو (ای پیامبر) چه برای آنها طلب مغفرت کنی و چه نکنی و اگر هفتاد بار هم برای آنان طلب آمرزش کنی، من آنها را نخواهم بخشید زیرا که آنها به خداوند و رسولش کفر ورزیدند و خداوند فاسقان را هدایت نمی‌کند”
۲-۳-۲-۱-۴ آثار کسب و کار حلال از دیدگاه اسلام
رسول اکرم (ص) می‌فرماید:"هرکه از دسترنج حلال خود بخورد، درهای بهشت به رویش گشوده شود و از هر در که خواهد وارد شود” (مجلسی، ۱۴۰۴ ق، ج ۱۰۰: ۲۰۱۶).
گرامی بودن نزد خداوند، غفران و آمرزش اللهی، نورانیت قلب، استجابت دعا، طلب آمرزش فرشتگان از جمله آثار کسب حلال است و لعن فرشتگان، عدم ورود به بهشت، عدم قبولی عبادات و عدم رشد و برکت مال، مبتلا شدن به فقر و نیز عدم استجابت دعا از تبعات حلال نبودن مال است.
پیامبر اکرم ص فرمودند:"هرگاه لقمه‌ای حرام در شکم بنده ای از بندگان خداوند قرار گیرد، تمام فرشتگان زمین و آسمان او را لعنت می‌کنند"(مجلسی، ۱۴۰۴ق، ج۱۰۳: ۱۶).
۲-۳-۲-۱-۵ حد و اندازه‌ی پرداختن به کار
در اسلام نه رهبانیت و معنویت‌گرایی افراطی مسیحیت مطرح است و نه دنیاگرایی افراطی یهودیت. اسلام دینی معتدل است که سهم جسم و روح و دنیا و آخرت هر دو در آن حفظ و رعایت شده است. از این رو هم تشویق به کار و تلاش و پرهیز از تنبلی و کسالت در آن وجود دارد و هم مسئله‌ی مقدر بودن روزی و ضمانت آن از جانب خدا و پرهیز از حرص و آز که به تعبیری می‌توان آن را رعایت اعتدال درکار نامید. امام صادق (ع) می‌فرماید:” لیکن طلبک المعیشه فوق کسب المضیع و دون طلب الحریص الراضی بدنیاه المطمئن الیها” (هود / ۶، ذاریات/ ۵۸ ….).
در اسلام از یک سو مسئله‌ی مقدر بودن روزی و ضمانت آن از جانب خدا و توصیه به توکل مطرح است و از طرف دیگر، تشویق و ترغیب فراوان به کار و تلاش و پرهیز از تنبلی و سستی، یعنی در عین تلاش باید به خداوند توکل داشت و از او خیر و برکت خواست. علاوه بر این، به امید بخت و آرزو، دست از کسب و کار کشیدن نیز ناپسند و مردود است. از طرف دیگر از افراط و زیاده روی در کار و حرص زدن برای مال و منال دنیوی نیز باید پرهیز کرد تا موجب بازماندن از واجبات دیگر و غرق شدن در دنیا و غفلت از یاد خدا و آخرت نشود.
۲-۳-۲-۱-۶ آداب و شرایط کار در اسلام
در اسلام آداب و شرایط قابل توجهی برای کار ذکر شده است، از جمله:
هرکسی باید احکام کاری را که بدان می‌پردازد بداند تا به حرام و خطا نیفتد.
هر کاری به هنگام خویش انجام شود، نه شتاب نا به ‌‌جا خوب است و نه تاخیر بی مورد.
در هر کاری باید از راه آن وارد شد.
از فرصت‌ها قبل از فوت شدن به بهترین نحو باید استفاده شود.
در کارها باید آینده‌نگری داشت.
توجه به محکم کاری در کارها
داشتن صداقت در امور
رعایت حقوق کارفرما و مصرف‌کننده و پرهیز از اجحاف و ستم و کم‌کاری.
در اسلام تمام مشاغل محترمند و برای جامعه ضروری معرفی شده‌اند؛ اما برخی شغل‌ها به دلیل اهمیت بیشتری که در زندگی بشر دارند از جایگاه برتری برخوردارند، از جمله: کار تعلیم و تربیت، کشاورزی، دامپروری و تجارت
۲-۳-۲-۲جایگاه کار در دین یهود
کار در دین یهود از منزلت ویژه‌ای برخوردار است تا جایی که «حتی از منزلت شایستگی و حق اجدادی نیز والاتر است؛ زیرا می‌خوانیم که یعقوب به لابان چنین گفت: «و اگر خدای پدرم، خدای ابراهیم و هیبت اسحق با من نبودی، اکنون نیز مرا تهیدست روانه می‌نمودی» (سفر تکوین، ۴۲ :۲). ازاین رو، قدر و منزلت اجداد یعقوب، تنها برای حفظ و حراست اموال و ثروت او سودمند بود. اما «خداوند مصیبت مرا و مشقت دستهای مرا دید و دوش ترا توبیخ نمود» (همان). نشان می‌دهد که خداوند به خاطر و بـه حق قدر و منزلت کار و رنج دستان یعقوب بود که لابان را از آزار و آسیب رسانیدن به وی برحذر داشت»(کهن، ۱۳۸۲:۲۱۲).
“کار” بخش مهمی از طرح و برنامه الهی برای سعادت بشر است. ارزش «کار» تا جایی است کـه در سفر تکوین آمده است: «حتی آدم ابوالبشر غذایی را نچشید تا آنکه اول کار کرد، چنان که گفته شده است: «خداوند آدم را بگرفت و او را در باغ عدن گذاشت تا در آن کار کند و از آن محافظت نماید»(سفر تکوین، ۱۵:۲).
زندگی زاهدانه و کناره‌گیری از کارهای دنیا در دین یهود مذموم شمرده شده است. تحصیل تورات، از عالی‌ترین و محترم‌ترین مشاغل عنوان شده است. ولی دانشمندان یهودی بـر ایـن نکتـه تأکید کرده‌اند که اگر همۀ مردم تمام وقت خود را فقط صرف تحصیل تورات کنند، حیات اجتماعی بشـر بـه خطر می‌افتد. از این رو گفته‌اند:
“تحصیل تورات زمانی خوب و با ارزش است که با ادب و تربیت و کسب و کار همراه باشد؛ زیرا زحمتی که انسان در راه آن متحمل می‌شود، موجب می‌گردد که ارتکاب گناه را فراموش کند. اگر تحصیل تورات با ادب و تربیت و کسب و کار توأم نباشد، سرانجام به جایی نمی‌رسد و باطل می‌گردد و موجب آن می‌شود که شخص مرتکب گناه گردد” (کهن، ۱۳۸۲: ۲۱۰ به نقل از:پرچم، ۱۳۹۱: ۵۳).
جایگاه کار و کوشش تا جایی است که به وسیله آن انسان سرور جانداران عالم می‌گردد. در سفر تکوین آمده است: “هنگامی که ذات قدوس متبارک به آدم ابوالبشر فرمود: «زمین برای تو خار و خس خواهد رویانید» (سفر تکوین۱۸ :۳ ، ۲۳)، دیدگان آدم پر از اشک شد. او بـه حضور خداوند عرض کرد : «ای پروردگار عالم، آیا باید من و درازگوشم از یک آخور بخوریم؟ لکن وقتی خداوند فرمود: «تو بـا عرق پیشانیت نان خواهی خورد» (همان، آیه ۱۹)، خاطر آدم آسوده شد» (پساحیم، ۱۱۸الف به نقل از پرچم، ۱۳۹۱: ۵۲).
در دین یهود تصریح شده است که انسان، تنها هدفش از کار نبایـد رفع نیازمندی‌های شخصی خودش باشد، بلکه او باید اطرافیان، به ویژه خانواده خویش را نیز در نظر گیرد. این موضوع، در حکایتی که نقل شده است، کاملاً مشهود است:
“هادریان امپراتور روم از کوچه باغ های نزدیک شهر طبریا می‌گذشت. مرد کهنسالی را دید که زمین را حفر می‌کند تا درختانی در آن غرس نماید. هادریان بدو گفت: ای پیرمرد اگر در جوانی کار کرده بـودی، اکنون دیگر نیازی نداشتی بدین گونه زحمت بکشی. پیرمرد گفت: من هم در اوایل عمر کار کرده‌ام و هـم در آخر آن بی کار نمی‌نشینم. آنچه که خداوند آسمان ها را پسند آید، آن را با من خواهد کـرد. هادریان از وی پرسید: چند سال دارد و او گفت: یکصد سال. هادریان با شگفتی بانگ برآورد و گفت: تو صد سال داری و باز زحمت می‌کشی و زمین را می‌کنی تا در آن نهال بنشانی؟ شاید امیدواری که از میوه آن بخوری؟ پیرمرد پاسخ داد: اگر شایسته باشم، خواهم خورد و اگر هـم لایق نباشم، غمی نیست؛ زیرا همانگونه که پدر و اجدادم برای من زحمت کشیدند، من نیز برای فرزندان و اخلافم زحمت می‌کشم"(کهن، ۱۳۸۲: ۲۱۲به نقل از پرچم،۱۳۹۱: ۵۲(.
در نظر داشتن رضای خداوند در انجام کارها، از جمله مواردی است که دین یهود بـدان سـفارش کـرده است: “تمام اشخاصی که در راه خدمت به جامعه زحمت می‌کشند، باید محض رضای خداوند کار کنند؛ چـون فقط در این صورت است که شایستگی و حق اجدادیشان بدیشان کمک خواهد کرد و نیکوکاری آنهـا برای همیشه پایدار خواهد ماند” (همان: ۲۱۲، ۵۲).
در دین یهود تمثیل کار، تلاش و خدمت مکرر را برای تأکید بر روابط میان خدا و انسان به کار رفته است. در این استعارات از انسان به عنوان بنده علاقه‌مند و مشتاق در خدمت ارباب سخن به میان آمده اسـت (ورنرمنسکی و…، ۱۳۸۹: ۲۸۵ -۲۸۴). بدان، در نزد که زحمت می‌کشی و چه کسی کارفرمای توست که مزد تلاش تورا می‌پردازد(سفر پیدایش، ۲ :۲ همان، ۵۳).
در دین یهود بر کار و کوشش برای تأمین معاش و بی‌نیازی از دیگران بسیار تأکید شـده اسـت. توصیه شده که شخص باید «از تکیه کردن بر دیگران احتراز جوید. در عین حال که، احسان کـردن بـه نیازمندان را بسیار ستوده‌اند، در مقابل، این را که انسان به امید دریافت کمک و صدقه از دیگران بنشـیند، بی‌اندازه منفور دانسته شده است. چنین تأکید شده است: «شنبه خود را همچون روزهای دیگر هفته ساز (در مورد تهیه و خوردن غذا) و خویشتن را محتاج احسان و اعانۀ مردم نکن»(کهن، ۱۳۸۲: ۲۰۳ـ ۲۰۴ همان،۵۳).
تکدی‌گری در دین یهود نیز به شدت مذموم شده است تا جایی که گفته‌اند «انسان از یک پیمانه غـذا ، که از آن اوست، بیشتر لذت می‌برد تا از نه پیمانه که از آن دیگران باشد» (همان). همچنین در سـفر تکوین آمده است: «و اینک برگ زیتون تازه در منقار وی (کبوتر) است (سفر تکوین، ۱۱ : ۸ همان، ۵۳)، «کبوتر بـه حضور ذات قدوس متبارک چنین عرض کرد: ای پروردگار عالم، بهتر آن است کـه غذای من مانند زیتون تلخ باشد، لکن از دست تو برسد، تا آنکه همچون عسل شیرین باشد و از دست انسان ترکیب یافته از گوشت و خون واصل گردد»(کهن، ۱۳۸۲: ۲۰۴ همان، ۵۴).
۲-۳-۲-۲-۱ کار در ادبیات تلمود
جایگاه و شأن عالی کار و زحمت در سراسر ادبیات تلمود ستوده شده است و از کار در دیـن یهـود تحت عناوین مختلفی تعبیر شده است. از جمله: ۱. عبادت: «خداوند می‌فرماید: و اگر شما به خاطر اشتغال به امور جماعـت و خدمت بـه هم‌نوعان از تحصیل تورات و انجام بعضی از فرایض بازماندید، من به حساب شما پاداش شایسته‌ای می‌گذارم . چنانکه گویی تورات را تحصیل کرده و فرامین آن را انجام داده اید»(آووت، ۲:۲ همان، ۵۳).

2. 2. بازدارنده از گناه و فسق و فجور: «تحصیل تورات زمانی خوب و با ارزش است کـه بـا ادب، تربیـت، کسب و کار همراه باشد؛ زیرا زحمتی که انسان در راه آن متحمل می‌شود، موجب می‌گردد کـه ارتکاب گناه را فراموش کند»(میشنا آووت، ۲ :۲ همان، ۵۳).

“بیکاری انسان را به فسق و فجور می‌کشاند و نیز باعث اختلال عقل او می‌شود»(میشنا کتوبوت، ۵:۵ همان،۵۴).

درصد شکستگی بر اساس فرمول زیر محاسبه می کنیم:
X=W1/W2 *100
که در ان:
W1 وزن قطعات شکسته
W2 وزن خالص محتوی بسته
X میزان شکستگی (درصد)
۱-۸- ۲ آزمون فیزیکی
۱-۸-۲-۱ آزمون ها بافت سنجی
اصولا تجزیه بافت به ارزیابی ویژگی های مکانیکی موادهنگامی که در معرض مقدار کنترل شده ای از نیرو قرار گیرداطلاق می شود که پاسخ ان به صورت نمودار های نیرو –زمان،نیرو- تغییر شکل یا فاصله و تنش-کرنش ثبت می شود.
برای تجزیه وارزیابی بافت از دستگاه تجزیه وسنجش بافت استفاده می شود که مدل استاندارد تک مارپیچی این دستگاه برای استفاده درمواد غذایی طراحی شده وظرفیت ان ۱۰ تا ۵۰۰نیوتن وسرعت پیشانی دستگاه ۶تا ۶۰۰ میلی متر در دقیقه است .

مدل دو مارپیچ این دستگاه با ظرفیت ۱۰ تا ۷۵۰۰ نیوتن وسرعت ۲۴۰۰ میلی متر در دقیقه نیز وجود دارد که برای انواع مواد کاربردبسیار زیادی دارد.
این دستگاه ها دارای سه قسمت اصلی ومهم هستند که عبارتند از:
الف- یک سامانه محرکه که موجب حرکت قسمت پیشانی پاورقی ۲۰۶
دستگاه می شود.این سامانه ممکن است دارای ساختار تک یا دو ما رپیچی باشند.
ب-محل نمونه پاورقی که از ان برای نگه داشتن نمونه واعمال نیرو روی نمونه استفاده می شود.
این قسمت معمولا از دو بخش تشکیل شده است که بخش پایینی ان ثابت بوده ومتصل به بدنه دستگاه است در حالی که بخش بالایی متحرک بوده وبه پیشانی یا بازو متحرک دستگاه متصل است.انواع مختلف تست سل را می توان در این نوع دستگاه ها تعبیه کرده وازمون های مختلف مانند ازمون سوراخ کردن یا فشردن که برای بافت بکار می رود را استفاده کرد.
سامانه ثبت واندازه گیری نیرو ،تغییرات کامل نیرو در طول مدت ازمون را به کمک رایانه به صورت نمودار های نیرو –زمان ،نیرو –تغییر شکل یا فاصله و تنش –کرنش به اسانی تهیه وروی صفحه نمایش گر نشان می دهد.(شرکت پاک فن،۱۳۸۹)
۱-۸-۳ آزمون های حسی
روش های ارزیابی حسی براساس ازمون وتجزیه وتحلیل خصوصیات مواد غذایی با بهره گرفتن از حواس پنج گانه انسان استوار بوده ودر این ارزیابی ها انچه که ملاک عمل قرار می گیرد، تمایلات افراد می باشد که بسته به نوع ارزیابی ،این افراد می توانند اموزش دیده ویا فاقد اموزش باشند.(رجب زاده،۱۳۷۰)
به عنوان مثال ،در مواقعی که هدف از ازمون حسی ترجیح یک فراورده به فراورده دیگر می باشدکه قرار است به بازار عرضه شود ،مصرف کنندگان واقعی کسانی هستند که فاقد اموزش می باشند واز افرادی به عنوان داور استفاده می شود که هیچ گونه اموزشی در ارتباط با مواد غذایی ندیده اند واظهار نظر انها براساس تجربه وترجیح فردی، ذائقه قدرت تشخیص انها می باشد.اما در مواردی که هدف تعیین میزان تفاوت وشدت وجهت ان می باشد از افراد اموزش دیده که در اصطلاح هیات داوران نامیده می شوند ،بهره گرفته می شود.
اصولا هر انسانی که قادر باشد بووطعم را تشخیص دهد می تواند به عنوان داور عمل کرده وبا تعلیم وتربیت وحضور فعال در جلسات اموزشی واخذ اموزش های لازم ،تبدیل به یک ارزیاب حرفه ای مواد غذایی ،ومی تواند در تعیین خواص کیفی محصول مفید باشد.(رجب زاده، ۱۳۷۰)
این آزمون ها می توانندشامل شاخص های زیر باشند:
ظاهر ،ساختار،بافت(که با توصیفات خیلی نرم ،نرم،نسبتا نرم،سخت و خیلی سخت سنجیده می شود) طعم ،رنگ، مزه،قابلیت پاره شدن ،قابلیت جویدن ،چسبندگی.
شاخص های فوق باتعدادی متناسب داور امتیاز داده می شود وسپس به روش اماری تجزیه وتحلیل می گردند ودر نهایت انالیز حسی توصیقی وازروی همه نتایج طراحی عددکیفیت به دست می اید.
۱-۹ ضرورت واهداف و فرضیه های پژوهش
سلیاک بیماری مزمنی است که دراثر دریافت پروتئین گلوتن از منابع غذایی مانند گندم چاودار جو و یولاف حاصل شده و یکی از رایج ترین حساسیت های غذایی محسوب می گردد .
از آنجایی که تنها معالجه موثر این بیماری رژیم بدون گلوتن درتمام عمر بیمار می باشد ، که می تواند به بهبود بالینی آنها کمک نماید .
تقاضا برای مصرف محصولات فاقد گلوتن به موازات افزایش بیماران مبتلا به سلیاک یا دیگر حساسیت های به مصرف گلوتن افزایش یافته است .
با توجه به اینکه گلوتن جز ضروریترین ساختار آرد است عمده ترین مشکل تکنولوژیکی حذف گلوتن و جایگزین کردن آن با ترکیبات دیگر می باشد .
گلوتن مسئول ویژگیهای ویسکوالاستیک خمیر جهت تولید بیسکویت با کیفیت خوب می باشد .
غیاب پروتئین گلوتن در فرمول بیسکویت منجر می شود تا بیسکویت های بدون گلوتن بافت داخلی ضعیف تری داشته و شکننده تر شوند و همچنین موجب مقاومت کمتر خمیر به عملیات مکانیکی و تغییرات در فرایند می شود .
دراین تحقیق ضمن بررسی رژیم غذایی فرد مبتلا به این بیماری جنبه های تکنولوژیک تولید محصولات فاقد گلوتن نیز مورد بحث قرارمیگیرد .
جایگزین کردن ترکیبات دیگر به جای گلوتن عمده ترین مشکل تکنولوژیکی می باشد . به منظور جبران حذف گلوتن در بیسکویت های بدون گلوتن به ترکیبات پلیمری و هیدروکلوئیدی نیاز دارند تا ویژگی های ویسکوالاستیک گلوتن را به منظور ایجاد ساختار و نگهداری گاز ، تأمین نمایند.
هیدروکلوئیدها یک طبقه از افزودنی ها می باشند که به طور گسترده در صنعت غذا مورد استفاده قرار می گیرند، این ترکیبات عموماً صمغ نامیده می شوند.
با در نظر گرفتن اینکه افراد مبتلا به بیماری سلیاک قادر به استفاده از بسیاری محصولات موجود در فروشگاه ها مانند بیسکویت های معمولی و دیگر محصولات حاوی آرد گندم نمی باشند ، و نیز باتوجه به عدم تولید محصولات بدون گلوتن و به طبع عدم وجود تنوع کافی در این محصولات برای طی روند بهبودی بیماران سلیاکی در ایران ، هدف از این پژوهش ارائه فرمولاسیون مناسب برای تولید بیسکویت بدون گلوتن با افزودن هیدروکلوئیدهای مختلف و آرد جایگزین می باشد ، که بتواند جایگزین مناسبی از نظر تغذیه ای ، کمی وکیفی همانند محصول تولید شده با ارد گندم برای بیماران ونیز از لحاظ اقتصادی وهمچنین کاربردی وعملی بودن برای تولید آن ، برای صاحبان این صنعت باشد .
^[۴۴]
فرضیه های پژوهش:
۱.هیدرو کلوئید های مورد استفاده باعث افزایش ویسکوالاستیسیته خمیر می شوند.
۲٫خواص فیزیکو شیمیایی محصول بدون گلوتن بااستاندارد ۳۷ بیسکویت مطابقت دارد.

3. 3. ارزش تغذیه ای محصول بدون گلوتن در حد قابل قبول می باشد.

۴٫بیسکویت بدون گلوتن دارای خواص حسی مشابه با نمونه تهیه شده با ارد گندم می باشد.
۵٫ارد برنج به عنوان ارد جایگزین از لحاظ خواص فیزیکوشیمیایی و تغذیه ای جایگزین مناسب برای ارد گندم در محصولات بدون گلوتن می باشد.
۶٫صمغ گوار در غلظتهای بالا،(۳%) بیشترین اثر در افزایش ویسکوزیته محصول را ایفا می کند.