“
۱) سهام شرکت از سال ۸۹ تا ۹۳ در بورس اوراق بهادار تهران معاملهشده باشد.
۲) نماد معاملاتی شرکت به تابلوی غیررسمی منتقل نشده باشد.
۳) نماد معاملاتی شرکت فعال و برای حداقل یکبار در سال معاملهشده باشد.
۴) سال مالی شرکت به پایان اسفندماه ختم شود و در دوره موردمطالعه تغییر سال مالی نداده باشد.
۵) اطلاعات مالی شرکت در دوره موردمطالعه در دسترس باشد.
۶) شرکت باید در گروه شرکتهای واسطهگری مالی نباشد.
با توجه به محدودیتهای فوق تعداد ۱۵۰ شرکت به عنوان جامعه آماری مشخص گردیده است.
حجم نمونه و کفایت آن
حجم نمونه موردنظر با بهره گرفتن از جدول مورگان به دستآمده است. جدولی که به نام جدول مورگان معروف است یکی از پرکاربردترین روشها برای محاسبه حجم نمونه آماری است. جدول مورگان در واقع حاصل زحماتی است که Robert v. Krejcie و Daryle w. Morgan کشیدهاند و به ازای مقادیر مختلف از اندازه های جامعه با بهره گرفتن از فرمول کوکران نمونه را برآورد کردهاند.
شرکتهایی که اطلاعات موردنیاز جهت محاسبه متغیرهای تحقیق را ارائه ننمودهاند، از جامعه مطالعاتی حذف و درنهایت ۱۵۰ شرکت به عنوان جامعه مطالعاتی تحقیق برای یک دوره ۵ ساله انتخاب شدند. سپس با توجه به جدول مورگان، تعداد نمونه موردنظر ۱۱۰ شرکت میباشد که با بهره گرفتن از روش تصادفی ساده، نمونه تحقیق را به دست آوردیم؛ بنابرین حجم نهایی نمونه ۵۵۰ سال-شرکت بوده است که به عنوان داده ها در آزمون فرضیهها استفاده شده است.
روش نمونهگیری و دلیل انتخاب
به جهت عدم استفاده از متغیرهای کنترلی در تحقیق، روش نمونهگیری در این تحقیق، روش تصادفی ساده بوده است. بدین منظور جامعه آماری به شرح تعریفشده در بند ۳-۴ با اعداد ۱ تا ۱۵۰ کدگذاری شده و با بهره گرفتن از شبیهسازی کامپیوتری در این بازه، ۱۱۰ عدد انتخاب گردید. در انتها بر اساس فهرست کدگذاری شرکتها، شرکتهای متناظر با کدهای انتخاب شده به عنوان نمونه تصادفی آماری انتخاب و داده های خام عملکردی در ارتباط با آن ها گردآوری شد.
روش گردآوری داده ها
۱) روش مطالعه کتابخانهای: ازاینروش برای تبیین مبانی نظری تحقیق و گردآوری پیشینه تحقیق استفاده میشود. در این راستا کتابها، پایاننامهها و مقاله های فارسی و انگلیسی موردبررسی و استفاده قرارگرفته است.
۲) روش مطالعه اسناد و مدارک: به منظور دستیابی به داده های موردنیاز برای پردازش فرضیههای تحقیق، از روش مطالعه اسناد و مدارک با توجه به اطلاعات ارائه شده شرکتها استفاده شده است. در این راستا، صورتهای مالی و یادداشتهای توضیحی شرکتها مورداستفاده قرارگرفته است.
۳) کاوش اینترنتی: برای تبیین بخشی از مبانی نظری تحقیق و گردآوری پیشینه تحقیق استفاده شده است.
ابزار گردآوری داده ها
الف) فیش: برای ثبت و ضبط مطالب به دستآمده در بررسی اسناد و مدارک در مطالعات کتابخانهای که اعتبار و پایایی خود را در سطح بالایی حفظ میکند، استفاده شده است.
ب) جدول: جهت تلخیص داده ها با بهره گرفتن از اطلاعات شرکتها و با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده توسط آن ها به سازمان بورس اوراق بهادار تهران از جداول تلخیص داده ها استفاده شده است.
اعتبار ابزار تحقیق
برای تعیین اعتبار محتوایی، در تحقیقات پس رویدادی از منابع یا مدارک ممیزی شده و نیز استفاده از منابع موازی که همدیگر را تأیید کنند استفاده میشود که این کار دقت و اعتبار را بالا میبرد. در این تحقیق هم برای تعیین اعتبار به مطالعه و بررسی صورتهای مالی و یادداشتهای پیوست صورتهای مالی شرکتهای بورسی استناد شده است.
روشها و ابزار تجزیهو تحلیل داده ها
در این تحقیق جهت تجزیهو تحلیل داده ها به ترتیب از ابزار و روشهای زیر استفاده شده است:
۱) روشهای آماری:
که در چهار دسته روشهای توصیفی، روشهای تحلیل پیشفرضها، روشهای تعیین ارتباط بین متغیرها و نهایتاًً روشهای تعمیمیافته ها از نمونه به جامعه آماری تقسیم میشوند.
الف) روشهای توصیفی:
که در این تحقیق از جدول توزیع فراوانی، نمودار میلهای و هیستوگرام، نمودار پراکندگی، شاخصهای آماری میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر، ضرایب چولگی و کشیدگی استاندارد برای توصیف نمونه آماری و توصیف داده ها استفاده شده است.
ب) روشهای تحلیل پیشفرضها:
ازآنجاکه به تبعیت از تحقیقات مشابه و مرتبط در این تحقیق نیز از رگرسیون خطی مرکب استفاده شده و در این تحلیل رگرسیونی از داده های عملکردی سالهای (۱۳۸۹-۱۳۹۳) به عنوان یک بازه زمانی ۵ ساله و در نتیجه به روش داده های تابلویی (DATA Panel) استفاده شده است، پیشفرضهای این روش به شرح زیر ارزیابی شده است:
یک) ارزیابی نرمال بودن توزیع متغیرها: ازاینروش برای ارزیابی نرمال بودن توزیع متغیرهای وابسته و مستقل تحقیق استفاده شده و آزمون مورداستفاده با آماره جارک- برا بوده و در مواردی که فرض نرمال بودن برقرار نبوده از تبدیل لگاریتم مجذورات متغیر بهره گرفته شده است.
دو) ارزیابی نرمال بودن توزیع باقیماندهها: در این راستا از مقایسه هیستوگرام توزیع خطاها با منحنی متناظر نرمال استاندارد استفاده شده است. تقریباً صفر بودن میانگین و یک بودن انحراف معیار توزیع خطاها حاکی از انطباق توزیع خطاها بر توزیع نرمال تلقی شده است.
سه) آزمون ثبات واریانسها: در این زمینه از آزمون آرچ با فرض صفر همسانی یا برابری واریانسها و نمودار پراکندگی استفاده شده است
چهار) استقلال خطی متغیرهای مستقل: به منظور ارزیابی استقلال خطی متغیرهای مستقل و به تعبیری برقراری فرض جمعپذیری از تحلیل همبستگی خطی پیرسون استفاده شده است که در آن به صفر میل کردن ضرایب همبستگی حاکی از قابلاغماض بودن تأثیرات متقابل متغیرها و به تعبیری استقلال خطی متغیرهای مستقل بوده است.
پنج) همسانسازی داده ها: در مواردی که داده های مربوط به یک متغیر به صورت مطلق و بر مبنای ارزش ریالی تعریفشده بود، به منظور فراهم کردن قابلیت مقایسه ارزشهای متعلق به زمانها یا تلفیق داده های مربوط به سالهای مختلف عملکردی از تعدیل داده ها به روش لگاریتمی یا در صورت امکان از تعدیل بر مبنای شاخص عمومی قیمتها استفاده شده است.
شش) استقلال باقیماندهها: به منظور ارزیابی استقلال باقیماندهها یا خطاهای در برآورد رابطه خطی مرکب بین متغیرهای وابسته و مستقل از آماره دوربین واتسون بهره گرفته شده است. ملاک استقلال خطاها قرار گرفتن این آماره در فاصله بین ۱٫۵ تا ۲٫۵ میباشد.
هفت) تعیین نوع تحلیل تابلویی: به منظور انتخاب از بین روشهای ثابت یا غیرثابت و اثرات تصادفی یا غیر تصادفی از آزمونهای چاو و هاسمن استفاده شده است.
ج) روشهای تعیین ارتباط بین متغیرها:
پس از ارزیابی پیشفرضها به شرح بند قبل و در صورتیکه این پیشفرضها برقرار نبوده استفاده از روشهای نرمالسازی، از رگرسیون خطی مرکب به روش ترکیبی یا تحلیل داده های تابلویی استفاده شده است. ضمناً به منظور اعتبارسنجی استفاده ازاینروش از تفسیر ضریب تعیین بهره گرفته شده که به یک میل کردن آن حاکی از قوی بودن رابطه خطی بین متغیرها بوده است.
“